Piratak

Munduko kontsulta zerbitzu guztiei, lehenago edo geroago, mozorrotu aditzari lotutako zalantza heltzen zaie. Guri ere etorri zitzaigun, sortuberriak ginela, modu honetan formulatuta:

‘Pirata jantzita mozorrotzea’: zuzena da?

 Hona zer erantzun genuen:

Ez dakigu zer erantzun; eta ez dakigu burua apurtu behar dugun esaldi horren zuzentasuna aztertzen. Zaila egiten zaigu erabakitzea: jantzi+mozorrotu sekuentzia ez dugu inoiz batera entzun edo irakurri, eta, hori dela eta, pixka bat arraroa egiten zaigu. Baina ez dugu pontifikatu nahi: arauei dagozkien kontzeptuak dira zuzena / ez zuzena, eta ez dakigu dena arautu litekeen. Ahozko eta idatziko testu egokiak sortzea eta sortzen laguntzea da gure helburua, eta ez da xumea. 

Esan nahi duzuna adierazteko, askoz ohikoagoak dira guretzat:

• Pirata janztea
• Pirata arropekin mozorrotzea
• Mozorrotzea (pentsatu dut): pirata jantzita joango naiz

Hau da, mozorrotu aditza alde batetik eta bera bakarrik, eta pirata jantzi esamoldea bestetik.

Hiru horien zuzentasunaz galdetuko bazenigu, ez genuke inolako zalantzarik: erabat zuzenak dira. Hiru arrazoi hauengatik:

1) Pirata janztea: berekin dauka mozorroaren esanahia.
2) Pirata jantzita esaten dugu gehienok eta ez pirataz jantzita (asko zabaldu da esamolde hori, seguruenik erdararen kalkoa eginda).
3) Mozorrotu aditza, tradizioan, bera bakarrik erabili da.

Kontsulta Zerbitzuko bi kide, pirata jantzita
(Jamaikako inauterietara joan ginenekoa)

EGUNERATZEA:

Jagonet zerbitzuan mozorrotu aditzaren osagarriari buruzko informazioa eguneratu dute. Hona hemen erantzun osoa:

• mozorrotu

• Galdera

          Nola esan behar da: indio mozorrotu ala indioz mozorrotu?
          Galdera zein litzateke Nola mozorrotu zara? ala Zer mozorrotu zara?

• Erantzuna

          Galdera egokia Nola mozorrotu zara? litzateke.

Bestalde, -z mozorrotu (indioz mozorrotu) ala mozorrotu (indio mozorrotu) egituretako zein erabili den (erabili bada) jakiteko Orotariko Euskal Hiztegiko datuak ikusita, gaur egunera arte, ez da aurkitu -z mozorrotu egituraren lekukotasunik batere euskarazko tradizio idatzian, eta horregatik hobetsi zuen Gramatika batzordeak -0 mozorrotu egitura 1997an.

Gramatika batzordearen ustez, -z mozorrotu bezalakoak berri samarrak dira, eta euskarak horren ordez beste egitura batzuk erabili izan ditu: hala nola, indio jantzita, indio jantzian, indio mozorroan, indio arropetan (iparraldean) eta abar. Mozorrotu aditza erabili izan da literaturan, baina bakarrik agertzen da gehienetan: mozorrotuta joan zen kalera. 

Egia da gaur eguneko erabileran asko ugaldu dela -z mozorrotu egitura; Ereduzko Prosa Gaur corpuseko datuetara baldin bagatoz, nabarmena da ugaltze hori. Euskaltzaindiaren Hiztegia osatzeko, lehenagoko tradizioko datuak (OEH) eta gaur egungoak (EPG) erabili dira, eta, horregatik, indioz mozorrotu egitura ere ontzat eman da 2012an.

Euskaltzaindiaren Hiztegian ere hauxe ageri da mozorrotu hitzaren sarreran:

• Aurpegia mozorroz estali; mozorroa jantzi. Mozorrotuta zegoelako. Itsaslapurrez mozorrotua.

Hortaz, pirata mozorrotu zein pirataz mozorrotu, biak dira zilegi.